Ключевые термины

на каз. языке

Актуализация уч. терминов

на каз. языке

Жизнь - өмір

Первобытный человек – алғашқы адам

Труд – еңбек

Культура –мәдениет

Памятник-ескерткіш

Творчество - шығармашылық

Культурное наследие –

общество - қоғам

семья – отбасы

родственники – туысқандар

бюджет – қаражат

забота – қамқорлық

оказывать помощь – көмектесу

дружный – тату

Метод - әдіс

Эксперимент – тәжірибе

Определение сторон горизонта – көкжиек бағыттары

Север – солтүстік

Юг – оңтүстік

Запад – батыс

Восток – шығыс

Горы – таулар

Равнина – жазық

Склон – беткей

Берег – жаға

Разрушение – үгілу

Овраг – сай

Площадь территории –

аумақ  ауданы

полезные ископаемые –

пайдалы қазбалар

руда – кен

медь - мыс

алюминий –

сталь – болат

чугун – шойын

нефть – мұнай

каменный уголь –

тасты көмір

песок – құм

глина – саз балшық

мел – бор

водоемы – су қоймасы

круговорот  – табиғаттағы су айналымы

река - өзен

озеро – көл

море - теңіз

океан – мұхит

охрана воды – су күзеті

обитать- мекендеу

подземные воды–құрлық

испарение - булану

воздух – ауа

погода – ауа райы

охрана воздуха –

ауа күзеті

вред – зиян

охранять, защищать – қорғау

загрязняться – ластану

разнообразие растений –

өсімдіктерінің

әр түрлілігі

животный мир -

хайунаттар дүниесі

луг – шалғын

Иван-чай  - күреңөт

Душица – жүпаргүл

Лютик – сарғалдақ

Мышиный горошек - тышқанбұршақ

лес – орман

степь – дала

пустыня – шөл  дала

земледелие – егін шаруашылығы

хлопок – мақта

рис – күріш

пшеница – бидай

овес – сұлы

кукуруза – жүгері

бахча – бақша

дыня – қауын

арбуз – қарбыз

тыква – аасқабақ

пастбище – жайылым

пасти – бағу

заготовка сена –

шөп дайындауы

переплка – бөдене

жаворонок – бозторғай

беркут – бүркіт

пчела – ара

муха – шыбын

крот – көртышқан

кузнечик – шегіртке

суслик – саршұнақ

сурок – суыр

незабудка – ботгкөз

тысячалистник –

мыңжапырақ

ковыль – ақселеу

полынь – жусан

тюльпан – қызғалдақ

тушканчик – қосаяқ

саксаул – ақсексеуіл

верблюд – түйе

змея – жылан

ящерица – кесіртке

насекомые – жәндіктер

выращивать - өсеру

животноводство – мал шаруашылығы

отрасль – сала

береза – аққайын

осина – ырғай

сосна – қарағай

фиалка – қожағай

бурундук – ала тышқан

сова – жапалақ

лесник – орманшы

камыш – қамыс

кувшинка – көз шешек

осока – қияқ

лилия – лала

норка – қоңыр күзен

выдра – қамшат

бобер – құндыз

цапля – құтан

жаба – құрбақа

судак – көксерке

окунь – алабұға

лещ – табан

горная местность – таулы жер

шиповник – итмұрын

рябина – шетен

боярышник – долана

тополь – терек

ель – шырша

олень – бұғы

рысь – сілеусін

архар - арқар

дятел - тоқылдық

филин – үкі

тетерев – құр

бурый медведь –

қоңыр аю

космос – ғарыш

косомнавт – ғарышкер

космодром – ғарышжай

звезда – жұлдыз

спутник Земли – Жер

шарының серігі

исслеовать – зерттеу

Солнечная система –

Күнгей жүйе

космический корабль – ғарыш кемесі

сутки – тәулік

времена года – жыл мезгілдері

школа - мектеп

первый учитель – алғашқы мұғалім

научил – үйретті

не знал - білмейтін

умный – ақылды

способный – зерек

воспитанный – тәрбиелі

грамотный – сауатты

учитель – ұстаз

ученый – ғалым

знания – білім

книга – кітап

летние каникулы –

жазғы  демалыс

полезная работа – пайдалы жұмыс

план – жоспар

аул – ауыл

хозяйство –шаруашылық

богатство – байлық

Родина – Отан

Шелковый путь –

Жібек Жолы

Война – соғыс

Герой – қаһарман

Воин - әскер

Битва – ұрыс

Завоевание –

жаулап алуы

Родная страна – туған ел

независимость – тәуелсіздік

государство – мемлекет

зарубежье – шетел

таяу – ближнее

алыс шетел – дальнее

единство – бірлік

дружба – достық

СНГ – Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы

Гражданство – азаматтық

Гражданское общество – азаматтық қоғам

Правове общество – құқықтық қоғам

Нация – ұлт

Правительство – Үкімет

Право - хұқық

Адамды адам еткен еңбек.

Адам мен маймыл еңбегіндегі басты айырмашылық неде екенін түсіндір.

Адам еңбегі оймен, санамен, ақылмен істеледі.

Табиғат заттарын өндеп, өзіне қажет, табиғатта кездеспейтін бұйымдар жасайды.

Отбасы – шағын қоғам.

Отбасының  да басшысы бар. Олар әке мен шеше.

Өз отбасыңның басшысы кім? Неге?

Өзің отбасыңы қандай көмек бересің?

Табиғатты бақылаудың қандай әдістерін білесің?

(Какие основные методы изучения природы знаете?)

Үгілу деген не?

Пайдалы қазаба деп нені айтады?

(Металл мен олардың қоспалары алынатын тау жыныстары кен деп аталады).

Қолданылуына қарай пайдалы қазбалар қандай топтарға бөлінеді?

(Металдар қара және түсті болып бөлінеді.

Различают руды черных и цветных металлов).

Ауа қалай ластанады?

Шалғын өсімдіктерін ата.

Шалғындар – еліміздің табиғи байлығы.

Адам шалғынды пайдаланбай тұра алмайды. Оған мал жаяды, пішен дайындайды.

Шалғында ірі аңдар болмайды. Мұнда олардың өз жауларынан жасырынуы қиын.

Қуаң далаға қандай жерлер жатады?

Даланың бірнеше түрі бар:шалғынды дала, қуаң дала, егістік(луговые, сухие, пахотные).

Далада қандай жануардар бар?

Шөл жануарларын ата.

Адам малды қандай өміндері үшін өсіреді?

Өздеріңнің қолдарында мал бар ма? Бар болса, сиырдың сүтінен қанша тағам түрін әзірлеуге болады?

Өз жеріндегі орман, тоғай жануарларын біліп алып, аттарын ата.

Орманынң қандай заттар алынады? Орман, тоғай – баға жетпес табиғат қазынасы, халық байлығы.

Күріш Қызылорда облысында, Талдықорған өңірінде өсіріледі.

Мақта Оңтүстік Қазақстанда егіледі.

Қызылжар қаласының төңірегінде қайыңды ормандар жиі кездеседі.  

Таулы жерлерде өсетін өсімдіктер мен тіршілік ететін жануарлардың неліктен алуан түрлі болатынын түсіндір.

Тау өсімдіктері мен жануарларын қорғаудың қандай жолдары бар?

Жер шары        күн жүйесі

галактика         галактикалар тобы       әлем (ғарыш)

Ғарышқа жол 1957 жылы 

4 қазанда ашылды.

Ал 1961 жылы сәуірде адам тарихында бірігші  рет Ю.А.Гагарин ғарыш кемесінен  Жер  шарын айнала ұшты. 12 сәуір тарихқа «ғарышкерлер күні» деген  атпен енді.

Жай көзбен қарағанда аспан әлемінен 3 мыңға тарта жұлдыз көрінеді. Жерге ең жақын жұлдыз – Күн. Оның төңіррегінде Жерді қоса есептегенде 9 ірі аспан денесі айналып жүреді. Олар планета деп аталады.

Глобус – жердің дәл үлгісі  Жер шарында 4 мұхит бар. Олар – Тынық, Атлант, Үнді және Солтүстік Мұзды мұхиттары.

Құрлықтын жан-жағынан мұхиттармен қоршалған ірі бөліктері материк деп аталады.

Глоьустан немесе жарты шарлар картасынан материктер мен мұхиттарды тап.

Алғашқы мұғалім адамға неше ыстық.

«Кітап – білім бұлағы, білім - өмір бұлағы». дегенді қалай түсінесің?

Кітап туралы мақал-мәтел біліп кел.

Ауылдың байлығы неде?

«Жер де сенің бір анаң» деген сөздің мәнін түсіңдір.

Картадан  Қазақстан мен ҚХР аумақтарын және олардың арасындағы шекараны, «Ж.Ж.» поезы жүріп өткен жолды., Каспий теңізін, Алтайды, Батыс Сібір жазылған, Іле Алатауын, Алматыны тап.

Қазақ жері қандай табиғат байлықтарына бай?

(Онда мұнайдың, көмірдің, қара және түсті металдардың мол қоры бар).

Қазақстан Республикасы мемлекеттік тәуелсіздігін қашан жарияланды?

1991 жылы 16 желтоқсанда  -  Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы Қазақстан Республикасының Конституциялық Заңы  қабылданды Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі жарияланды.

1991 жылдың желтоқсанында Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы құрылды.

Қазақстан Республикасында қандай ұлт өкілдері тұрады?

(Бұлармен қоса қазақ жерін мекен еткен украиндар, немістер, өзбектер, татарлар, ұйғырлар, белорустар, латыштар, түріктер, қырғыздар, әзірбайжандар, шешендер де ортақ отанымыз – Қазақстан Республикасының терезесі тең азаматтары болып табылады.)

Атом  сынақ полигонықай жылы салынған?

Ю.Гагарин қай елдің азаматы? Қай жылда, айда?

1961жылы 12 сәуірде.

Талғат Мүсабаев – Байқоңыр ғарышжайынан 3 рет ғарышқа сапар шегіп.

Қандай ғарышкерлерді білесің?

Оған сол үшін не берілді?

Сол үшін оған Қазақстан Республикасының «Халық Қаһарманы» атағы берілді.

Тоқтар Әубәкіров – тұнғыш қазақ ғарышкері. Ол 1991 жылы ғарышқа самғады.